Tôma là người Do Thái, miền Galilê, sống nghề chài lưới, Chúa Giêsu đã chọn ngài vào số 12 Tông đồ, và ngài đã từ bỏ mọi sự để chỉ còn thuộc về Thầy chí thánh mà thôi. Tôma tỏ ra đơn sơ, nhiệt thành và tận tuỵ. Khi Lazarô chết các tông đồ run sợ vì thấy Chúa Giêsu về Giêrusalem, nơi các Tông đồ biết rõ là bọn biệt phái đang tìm cách giết Người.

Các tông đồ ngăn cản: Thưa Thầy, vừa đây người Do thái tìm cách ném đá Thầy mà Thầy lại qua đó nữa sao?

Nhưng Tôma trung tín và có phần bi quan. Ông góp ý: Cả chúng ta nữa, hãy đi qua để chết với Ngài (x. Ga 11,8-16).

Trong cuộc đàm thoại trước khi Chúa chịu tử nạn, Chúa Giêsu tìm cách an ủi các Tông đồ. Ngài nói: Lòng các con xao xuyến... Ta đi dọn chỗ cho các con, và Ta đi đâu, các con biết đường rồi.

Tôma thưa lại với nhiệt tình muốn theo Chúa:

- Thưa Thầy, chúng con không biết Thầy đi đâu, làm sao mà biết đường?

Và Chúa Giêsu đã trả lời ông: Ta là Đường, Sự Thật và là Sự Sống (x. Ga 14,1-6).

Rồi biến cố khổ nạn xảy ra. Đoàn ngũ tông đồ tan tác. Tội nghiệp Tôma: ông đã không cùng “chết với Ngài” (!). Trái lại, khi Chúa Giêsu sống lại và hiện ra với các bạn khác, có lẽ Tôma còn đang ôm đầu than khóc cho nỗi cay đắng.

Nghe các bạn nhiệt thành làm chứng rằng: Chúa đã sống lại, sự cứng tin được biểu lộ bằng sự bực bội: “Nếu tôi không thấy dấu đinh ở tay Người, nếu tôi không xỏ ngón tay vào lỗ đinh và không đặt vàn tay vào cạnh sườn Người, tôi chẳng có tin”.

Tiếp sau là một tuần buồn thảm. Đơn độc đối với Tôma trong khi các bạn ông hạnh phúc. Chỉ có một mình Chúa Giêsu có thể thuyết phục nổi Tôma thôi. 8 ngày sau lần hiện ra trước, Chúa Giêsu lại đến, lần này có Tôma. Chúa Giêsu thân ái nói với ông: “Hãy đặt ngón tay vào đây, và hãy nhìn xem tay Thầy. Đưa tay ra mà đặt vào cạnh sườn Người. Đừng cứng lòng nữa, nhưng hãy tin”.

Không cần gì nữa, không còn nghi ngờ được, Tôma lớn tiếng tuyên xưng: “Lạy Chúa của con, lạy Thiên Chúa của con”.

Chúa Giêsu trả lời ông: “Vì thấy Thầy nên anh mới tin. Phúc cho những ai không thấy mà tin”. (Ga 2,24-29)

Đây là lời khích lệ dành cho những người biết đón nhận đức tin. Nhưng Chúa Giêsu đã không bao giờ bảo người ta phải nhắm mắt lại. Thánh Grêgôtiô ghi nhận rằng: sự nghi ngờ của Tôma giúp ích cho chúng ta hơn là đức tin của những người khác. Đức tin vượt trên lý trí, nhưng lý trí dẫn tới đức tin.

Sau ngày lễ hiện xuống, các Tông đồ đi khắp nơi rao giảng Tin Mừng. Theo Eusêbiô, Thánh Tôma đi giảng đạo ở Parthia. Theo một truyền thuyết khác, thánh nhân đã được gặp các đạo sĩ, đã kính viếng Chúa Hài Đồng thuở trước, và rửa tội cho họ. Một truyền thống sớm sủa và mạnh mẽ hơn cho rằng ngài là vị Tông đồ của dân Ấn Độ.
 

Trích trong Theo Vết Chân Người (Chân dung các thánh nhân)