ĐHY Cantalamessa giảng trong Nghi thức Tưởng niệm Cuộc Thương khó của Chúa Giêsu tạị Vatican (Vatican Media)
Trong vòng 10 ngày qua, vấn đề chia rẽ
trong Giáo hội Công giáo lại được một số vị lãnh đạo Công giáo nói đến,
như tiếng chuông cảnh giác các tín hữu cần luôn luôn cố gắng bảo tồn sự
hiệp nhất.
Đức Hồng y Cantalamessa
Thực
vậy, trong nghi thức tưởng niệm Cuộc Thương khó của Chúa Giêsu chiều
Thứ Sáu Tuần Thánh 2/4/2021 vừa qua do Đức Thánh Cha chủ sự tại Đền thờ
Thánh Phêrô, như thường lệ, ngài không giảng, Đức Hồng y Raniero
Cantalamessa, 87 tuổi, Dòng Cappucchino, giảng thuyết viên tại Phủ Giáo
hoàng từ 41 năm nay, đã đề cập đến vấn đề chia rẽ nơi các tín hữu Công
giáo.
Đức Hồng y nhắc đến Thông điệp “Fratelli tutti” của Đức
Thánh Cha Phanxicô và nhấn mạnh: “Tình huynh đệ được xây dựng từ chúng
ta... Tình huynh đệ đại đồng bắt đầu với tình huynh đệ trong Giáo hội
Công giáo... và tình huynh đệ này đang bị thương tổn! Chiếc áo chùng của
Chúa Kitô đã bị xé thành những mảnh do những chia rẽ giữa các Giáo Hội
Kitô, nhưng điều không kém trầm trọng hơn, đó là mỗi mảnh áo của Chúa
thường bị xé thành những mảnh khác nữa...”.
Đức Hồng y
Cantalamessa đặc biệt mời gọi các tín hữu Công giáo hãy xét mình về tội
chia rẽ vì đây là “công việc tuyệt hảo của ma quỷ, diabolos, tức là kẻ
chia rẽ, là kẻ thù gieo rắc cỏ lùng, như Chúa Giêsu đã nói trong một dụ
ngôn của Người (x. Mt 13,25). Đức Hồng y nói: “Chúng ta phải học từ Tin
Mừng và gương của Chúa Giêsu. Quanh Người bấy giờ có sự chia rẽ mạnh mẽ
về chính trị. Có 4 phe: Pharisêu, người Saduxê, người theo vua Hêrôđê,
và những người Zêlốt, Nhiệt thành. Chúa Giêsu không đứng về phe nào, và
Người mạnh mẽ chống lại những toan tính lôi kéo Người về phe này hay phe
kia. Cộng đoàn Kitô sơ khai cũng trung thành noi theo chọn lựa đó. Điều
này là tấm gương đặc biệt cho các mục tử, họ phải là những mục tử của
toàn đoàn chiên, chứ không phải của một phe nào trong đó. Vì thế, họ
phải là những người đầu tiên phải nghiêm túc xét mình và tự hỏi mình
đang dẫn đoàn chiên đi về đâu: về phe của họ hay là về Chúa Giêsu.”
Qua
những lời trên đây, không biết Đức Hồng y Cantalamessa ám chỉ đến tình
cảnh đặc biệt nào. Có báo ở Ý áp dụng vào sự chia rẽ của các tín hữu
Công giáo giữa các đảng phái khác nhau, nhưng cũng có những người nghĩ
đến tình trạng chia rẽ về chính trị giữa các tín hữu Công giáo ở Mỹ,
nhất là trong dịp bầu cử tổng thống hồi năm ngoái, người thì ủng hộ ứng
cử viên của Đảng Cộng hoà, người thì ủng hộ ứng viên Đảng Dân chủ, và
trong lĩnh vực này, cả vấn đề luân lý đạo đức, đặc biệt là vấn đề bảo vệ
sự sống và luân lý tính dục cũng được nêu lên.
Đức Hồng y Parolin
3
ngày sau bài giảng của Đức Hồng y Cantalamessa, trong một cuộc phỏng
vấn dành cho Đài Phát thanh Công giáo Cope của Tây Ban Nha, truyền đi
chiều ngày thứ Hai sau Phục Sinh, 5/4, Đức Hồng y Parolin, Quốc vụ khanh
Toà Thánh, bày tỏ lo âu vì những xung khắc giữa phe cấp tiến và bảo thủ
trong Giáo hội Công giáo và nhận xét rằng tình trạng này chỉ gây thiệt
hại cho Giáo Hội.
Theo Đức Hồng y Quốc vụ khanh, “có lẽ vấn đề
này nảy sinh từ việc Đức Giáo hoàng Phanxicô nhấn mạnh rất nhiều về việc
cải tổ Giáo Hội và có nhiều lẫn lộn về điều này. Cơ cấu của Giáo Hội,
kho tàng đức tin, các bí tích, thừa tác vụ tông đồ là những điều không
thể thay đổi được, nhưng toàn thể đời sống của Giáo Hội có thể canh
tân”, đó là một cuộc sống “trong đó có những người tội lỗi hoạt động, và
vì thế cũng cần được liên tục đổi mới”.
Đức Hồng yY Parolin giải
thích rằng “nhiều khi những chia rẽ và chống đối nảy sinh từ sự hiểu
lẫm, lẫn lộn, từ sự thiếu khả năng phân biệt giữa điều thiết yếu và
không thể thay đổi, với điều không cốt yếu và phải được cải tổ, phải
thay đổi theo tinh thần của Tin Mừng”.
Vài phản ứng
Có
tờ báo cấp tiến ở Mỹ dựa ngay nhận định của Đức Hồng y Parolin để phê
bình các nhóm Công Giáo bảo thủ không biết phân biệt những điều có thể
thay đổi, như Đức Thánh Cha Phanxicô đang làm, và cứ khư khư bảo vệ
những luân lý hoặc đạo lý truyền thống để không chấp nhận các cặp đồng
phái, truyền chức cho nữ giới, dân chủ hoá cơ chế Giáo Hội, biến việc
độc thân linh mục thành điều tuỳ ý, như Con đường công nghị ở Đức đang
cổ vũ.
Đức Hồng y Brandmueller
Cũng
liên quan đến lập trường đối nghịch giữa những người bảo thủ và cấp
tiến, đặc biệt là hiện tượng nhiều giám mục tại các nước nói tiếng Đức,
trong đó có các vị Chủ tịch Hội đồng Giám mục tại Đức và Áo, không kể
hàng trăm linh mục và thần học gia ở Đức, ồ ạt phê bình, phản đối thông
cáo của Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, đã được Đức Thánh Cha
Phanxicô phê chuẩn, trong đó có xác quyết rằng Giáo Hội không có quyền
chúc lành cho các cặp đồng phái, vì việc làm này có nghĩa là công nhận
các cặp đó như “hôn phối”, và trái với đạo lý của Giáo Hội về hôn nhân
như sự kết hợp giữa một người nam và một người nữ.
Trong cuộc
phỏng vấn dành cho báo Il Messaggero (Người sứ giả), ra ngày 3/4/2021 ở
Roma, Đức Hồng y Walter Brandmueller, người Đức, 92 tuổi, nguyên Chủ
tịch Uỷ ban Toà Thánh về các Khoa Sử học, xác quyết rằng cuộc ly giáo
tại Đức đã bắt đầu rồi.
Ngài
nói: “Về mặt kỹ thuật, chúng ta có thể nói về ly giáo khi đang có một
tiến trình đưa tới sự tách biệt khỏi sự hiệp thông phẩm trật, khỏi sự
hiệp thông với đức giáo hoàng. Tiến trình này đang tiếp tục và có thể
bùng lên trong những tháng tới đây... Ly giáo, nói một cách đơn giản, là
phủ nhận sự hiệp thông phẩm trật tới đức giám mục hoặc với đức giáo
hoàng, đó là điều đang xảy ra trước mắt chúng ta, chỉ cần xem những
tuyên ngôn hoặc phát biểu của bao nhiêu giám mục Đức.”
Đức Hồng y
Bradmueller nhắc lại rằng năm ngoái Đức nguyên Giáo hoàng Bênêđictô XVI
đã tố cáo nguy cơ ly giáo gần kề của Giáo hội Đức. Đối với Đức Hồng y,
những chủ đề được các Giám mục Đức từ nhiều năm nay thảo luận vẫn là
những đề tài được đề ra trong Con đường Công nghị khai mạc hồi tháng
giêng năm ngoái, 2020, đó là truyền chức linh mục cho phụ nữ, chấp nhận
đồng tính luyến ái, chúc hôn cho các cặp đồng phái, cho những người ly
dị tái hôn rước lễ.
Đức Hồng y Brandmueller nói: “Theo ý tôi,
tình trạng Giáo hội Công giáo tại Đức bị tổn hại không những vì sự phủ
nhận hiệp thông phẩm trật, nhưng còn vì sự bất đồng với Huấn Quyền của
Hội Thánh. Nhiều khi có thể có những sự bất đồng nhưng không nhất thiết
là ly giáo. Tuy nhiên trường hợp này ở Đức hoàn toàn mới, và theo ý tôi
thật đáng lo âu”. Giáo hội Công giáo tại Đức ngày càng rơi vào những lập
trường của Tin Lành, có lẽ họ muốn một Giáo Hội hiệp nhất với Tin
Lành.”
Theo Đức Hồng y Brandmueller, “Phần lớn các tín hữu Công
giáo tại Đức dửng dưng đối với tất cả những vấn đề nói trên. Chúng tôi
có một xã hội tục hóa cao độ, sự tham dự Thánh lễ Chúa Nhật cùng lắm là
10%. Những người theo các lập trường cấp tiến là những người gắn bó với
Ủy ban trung ương giáo dân Công Giáo Đức, nhưng phần lớn giáo dân còn
lại là những người dửng dưng. Trào lưu tục hóa lan mạnh và khoảng cách
giữa các tín hữu với Giáo Hội gia tăng.”
Thay lời kết
Quả
thực, hiểm họa “mảnh áo chùng” của Chúa Giêsu nơi cộng đoàn Công giáo
có nguy cơ bị xé thêm. Trong bối cảnh này, lời mời gọi của Đức Hồng y
Cantalamessa trong bài giảng chiều Thứ Sáu Tuần Thánh vừa qua rất là
thời sự: “Trong ngày này, chúng ta hãy dâng lên Đấng đã chết trên thập
giá ‘để tụ họp lại các con cái Chúa bị tản mát’ (Ga 11,52), với tâm hồn
thống hối và tinh thần khiêm hạ chúng ta hãy dâng lên kinh nguyện mà
Giáo Hội dâng lên Chúa trong mỗi Thánh lễ trước phần rước lễ: [...] xin
đừng chấp tội chúng con nhưng xin nhìn đến Hội Thánh Chúa, xin ban cho
Hội Thánh được bình an và hiệp nhất theo ý Chúa. Chúa là Đấng hằng sống
và hiển trị đời đời. Amen.”
G. Trần Đức Anh OP